क्यान्सरका लक्षणहरु र बच्ने उपायहरू
क्यान्सर एक जटिल रोग हो तर पनि करिव ४० प्रतिशत क्यान्सर रोकथाम गर्न सकिन्छ । ३३ प्रतिशत क्यान्सर समयमा पत्ता लगाएर उपचार गरी निको पार्न सकिन्छ र बाँकी करीब २७ प्रतिशतलाई पनि उचित उपचारबाट आयु लम्याउन सकिन्छ । यसका लक्षण देखिए भने पनि आत्तिइ हाल्नु हुँदैन तर नियमित रुपमा जाँच र चिकित्सकको परामर्स भने लिनु पर्छ ।
यो रोगको मुख्य कारक तत्वको खोजी गर्दा बदलिदो जीवनशैली, खानपान, बाताबरणीय प्रभाव प्रमुख रुपमा आउछ । विश्वभरमा नै पाच प्रमुख क्यान्सरका कारण हुने पुरुषहरुको मृत्यु मध्येमा फोक्सो, पेट, कलेजो, कोलोरेक्टल र अन्ननलीको क्यान्सर रहेका छन् । विश्वभरी नै क्यान्सरका कारण हुने महिला मृत्यु मध्येमा स्तन, फोक्सो, पेट, कोलोरेक्टल र पाठेघरको क्यान्सर रहेका छन् ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार हाल विश्वमा १ करोड ४१ लाख जनामा नयाँ क्यान्सर देखिएको छ । डव्लुएचओले नै क्यान्सरकै कारण मृत्यु हुनेको संख्या ८२ लाख पुगिसकेको जनाएको छ । र यदि अहिलेकै अनुपातमा बढ्दै गएमा सन् २०२५ सम्म १ करोड ९३ लाख जनामा क्यान्सर देखिने अनुमान गरेको छ । क्यान्सरका कारण हुने समग्र मृत्युमध्ये ७० प्रतिशत अल्प विकसित र कम विकसित देशमा हुने गरेको छ । सूर्तीजन्य पदार्थको प्रयोग नियन्त्रण गर्न सके क्यान्सरबाट हुने मृत्यु २२ प्रतिशत रोक्न सकिन्छ । यो क्यान्सर रोकथाम गर्न सकिने एक मात्र ठुलो उपाय पनि हो ।
नेपालका क्यान्सर रोगीमध्ये करिब १० प्रतिशतलाई मात्र रोग लागेको समयमै थाहा हुन्छ । नेपालमा जनसंख्याको करिब १३ प्रतिशतमा क्यान्सर रोग लागेको अनुमान छ । तर यसमध्ये करिब ५००० बिरामी मात्र अस्पताल पुग्छन् । नेपालमा बर्षेनि ५०,००० नयाँ क्यान्सरका बिरामी थपिने गरेको अनुमान गरिएको छ । क्यान्सरका लक्षणहरु निम्न अनुसार हुन सक्छन ।
क्यान्सरका लक्षणहरु
१. लामो समय सम्म खोकी निको नहुनु, खकारमा रगत देखा पर्नु ।
२. खाना निल्न गाह्रो हुनु, स्वर परिर्वतन वा धोद्रो हुनु ।
३. लामो समय सम्म कव्जियत हुनु, पातलो दिसा हुनु, दिसामा रगत देखिनु ।
४. महिलाहरुमा महिनावारी नभएको वेलामा रगत देखिनु, महिनावारी रोकिएका महिलाहरुको पुनः रक्तस्राव हुनु वा सहवास पछि रक्तस्राव हुनु ।
५. स्तनमा गाँठा गुठीहरू देखिनु, मुन्टोवाट रगत मिसिएको दुध आउनु वा मुन्टो दबिनु ।
६. शरीरमा गिर्खा, गाँठा गुठीहरू देखिनु ।
७. कोठी र मुसाहरूको रंग बदलिनु वा आकार बढ्दै जानु ।
८. छोटो समयमै शरीरको वजन घटनु, रक्तअल्पता देखिनु, ज्वरो आईरहनु ।
९. नाक,मुख र दिसा बाट रगत आउनु ।
१०. धेरै दिनसम्म टाउको दुखी रहनु, बान्ता हुनु, रिगंटा लाग्नु,आँखा धमिलो देखिनु वा कम्पन (मृगी) आउनु ।
निम्न उपाायहरू अपनाएमा क्यान्सर रोगवाट बच्न सकिन्छ :
क्यान्सरबाट बच्ने उपायहरू
१. चुरोट,बिंडी, खैनी, सुर्ती, जाँड, रक्सीको सेवन नगर्ने ।
२. बासी, सडेगलेको र ढुसी परेको खानाहरू नखाने ।
३. पोलेर डढेको मासु र अन्य खानेकुराहरू नखाने ।
४. अखाद्य रंग, रसायनिक मल, किटनाषक औषधि प्रयोग गरिएका खानेकुराहरू नखाने ।
५. चिल्लो बोसोयुक्त खानेकुराहरू र धेरै नुन नखाने ।
६. धुलो,धुवाँ तथा वातावरणीय प्रदुषणबाट जोगिने ।
७. महिलाहरूले नियमित रुपले गर्भासय स्राव परीक्षण गर्ने ।
८. स्तनमा गिर्खा,गाँठागुठीे छ–छैन प्रत्येक महिना राम्ररी छामेर हेर्ने र फेला परेमा स्वास्थ्यकर्मीहरुसंग परामर्श लिने ।
९. दिनहुँ शारीरिक व्यायाम गर्ने, अनावश्यक मोटोपन घटाउने ।
१०. मौसम अनुसारको हरियो सागपात, तरकारी र फलफूल दिनहुँ खाने ।
यो पनि पढ्नुहोस्
पाठेघरको मुखको क्यान्सर र यसको उपचार
क्यान्सरका लक्षणहरु के के हुन् ?
