आयुर्वेदिक जडिबुटी जामुन र यसको प्रयोग
हाम्रो जंगलमा पाइने जामुन हामीले यसलाई फलफूलको रूपमा सेवन गर्ने गरेको सबैलाई थाहा हुन सक्छ तर जामुनमा औषधिय गुण भएको केहीलाई थाहा नहुन सक्छ । जामुन हेर्दा साधारण भएपनि यसमा ठुल्ठूला रोग निको बनाउने गुण विद्यमान भएको आयुर्वेदिक ग्रन्थहरूमा पाइन्छ ।
जामुनमा एन्टी क्यान्सरका गुण पनि पाइने बताइन्छ । केमोथेरापी र रेडिएसनमा पनि जामुन फाइदाजनक हुने गर्दछ । जामुनको पाकेको फल खानाले पथरीमा फाइदा पुग्दछ । जामुनको दानाको चूर्ण दहीसँग मिलाएर खानाले पथरीमा फाइदा पुग्दछ ।
लिवरका लागि जामुनको प्रयोग धेरै नै फाइदाजनक हुने गर्दछ । कब्जियत र पेटका रोगीका लागि जामुन फाइदाजनक हुन्छ । त्यस्तै मुखभित्र देखिने छालाका समस्यामा पनि जामुनको रस प्रयोग लाभदायक मानिन्छ । जामुन सुगरको सवैभन्दा राम्रो औषधि मानीएको छ ।
यो मौसमी फल भएकाले सिजनमा यस्को फल सुकाएर नित्य सेवन गर्नाले सुगरको रोग निको हुन्छ । आयुर्वेदिक औषधिमा सुगरको लागि जामुन १ नम्मवरको औषधि मानीएको छ । कुनैपनि औषधि सेवन गर्नु पुर्व वैद्यको निरिक्षणमा औषधि सेवन गराउनु राम्रो हुन्छ ।
एक केजी जति ताजा फललाई माटाको भाडामा राखेर पानीले भरेर कपडाले बान्नु होस र पाचदिन बाट ताजा जामुन संग यो रस नित्य पिउनुहोस सुगर निको हुन्छ । ताजा फल नपाएमा सुकेको फलको प्रयोग यसरी नै गर्न सकिन्छ । ताजा फलमा जस्तो फाइदा कम हुन सक्छ तर यसरी गर्दा पनि ताजाले जस्तै फाइदा दिने कुरा वैधक ग्रन्थमा उल्लेख भएको पाइन्छ ।
*डा. राम बहादुर बोहरा नेपाल वैकल्पिक चिकित्सा विकास परिषद नवलपरासीको अध्यक्ष तथा आयुर्वेद डाक्टर हुनुहुन्छ ।
