गर्भपतनको अधिकार र जिम्मेवारी
डा. अरुणा उप्रेती
गर्भपतनको अधिकार र जिम्मेवारी । धेरै किशोरीले यौन सम्पर्कपछि ‘इमर्जेन्सी औषधि’ खान्छन् । यसरी जथाभावी औषधि प्रयोग गर्दा किशोरीको स्वास्थ्यमा पर्ने असरबारे विचार गर्दैन । स्वास्थ्य मन्त्रालय भने ‘इमरजेन्सी पिल’ जहिले जसरी खाएपनि हुन्छ भन्ने खबरको विज्ञापन दिन्छ । यसले किशोरीहरूको शरीर र पछि प्रजनन स्वास्थ्यमा असर गर्छ भन्ने ज्ञान गाउँघरमा पुगेको छैन । शहरमा पनि धेरै अनभिज्ञ छन् ।
स्कुलको सट्टा घुम्न गएको र आवेशमा आएर शारीरिक सम्पर्क भएपछि पछुताएका किशोरीहरू देखेकी छु । गर्भपतनको सहज उपलब्धता भएकैले किशोर-किशोरीले सहजसंँग यौन सम्पर्क राख्ने र कुनै क्लिनिकमा गई गर्भपतन गराउने गरेको धेरै तर्क गर्छन् । तर गर्भपतनको सहज सुविधा भएकाले होइन, किशोर-किशोरीलाई राम्रो मार्गदर्शन अभावले समस्या भएको हो । नेपालमा धेरै किशोरी तथा महिलाले जथाभावी औषधि खाएर वा अस्पतालमा गएर गर्भपतन गराउँछन् । गर्भपतन गराउँदा उनीहरूलाई पाठेघर बाहिर गर्भ रहेको थाहा भएन र समयमा उपचार गरिएन भने मृत्यु हुनसक्छ ।
पूर्वको एक जिल्लामा १५ वर्षीया किशोरीको एक किशोरसंँग शारीरिक सम्बन्ध भएपछि महिनावारी रोकियो । उनले ७ सातामै गर्भपतन गराउने औषधि खाइछन् । त्यसको एक सातापछि पेट धेरै दुखेर बेहोश भइछन् । अस्पताल लगेर सोनोग्राम गर्दा थाहा भयो, उनको गर्भ गर्भनलीमा बसेको रहेछ । त्यो फुटी आन्तरिक रक्तस्राव भएर ज्यान खतरामा परेको थियो । शल्यक्रियापछि ज्यान बच्यो । किशोर जोसंँग शारीरिक सम्बन्ध भएको थियो, उसले नचिनेझैं गर्यो । किशोर काठमाडौंमा उच्च शिक्षा हासिल गर्दैछ । किशोरी मानसिक रोगको औषधि खाएर बसेकी छन् । उनको पढाइ पनि छुटेको छ ।
यसरी उमेर नपुगी यौन सम्पर्क राखेर जथाभावी गर्भपतन गराउँदाकति किशोरीको जीवन सिद्धिएको होला, त्यसको तथ्यांक नेपालमा छैन । समस्या आइपर्दा केटा/पुरुष भाग्छन् । कतिलाई घरका मान्छेले लुकाइदिन्छन् । जीवन र स्वास्थ्य बरबादी भोग्ने महिला र किशोरी मात्र हुन्छन् । झापामा १७ वर्षीय किशोरीको गर्भपतन गराउँदा जटिलता आएपछि किशोर भागेर भारत गएको एक शिक्षकले सुनाएका थिए । ती किशोरले नै घरमा खबर गरिदिएकाले बेलैमा उपचार भएर किशोरीको ज्यान भने जोगिएको थियो ।
यो पनि पढ्नुहोस्
महिलाको स्वास्थ्य समस्यामा गाजरको भूमिका
प्राकृतिक गर्भनिरोधक औषधि अरंडि (लेंडी)बारे जानकारी
बाँझोपन हटाउनको लागि कोसेढुंगा सावित बुटी शिवलिंगी
सुरक्षित भए पनि सकेसम्म गर्भपतन गराउने स्थिति आउन दिनु हुँदैन भन्नेमा म जोड दिन्छु । सुरक्षित गर्भपतन सेवा सबै ठाउँमा पुग्नुपर्छ । तर सकेसम्म गर्भपतन गराउनु नपर्ने अवस्था सिर्जना गर्नुपर्छ । सबै किशोरीलाई १५-१६वर्षको उमेरमै यौन सम्पर्क नराख्न शिक्षा दिनुपर्छ । सुरक्षित गर्भपतन गराउँदा पनि कहिलेकाहीं बढी रक्तस्राव भएर पाठेघर निकाल्नु परेको स्त्रीरोग विशेषज्ञहरू सुनाउँछन् । कुनै १६ वर्षीया किशोरीको सुरक्षित गर्भपतन गर्दा धेरै रक्तस्राव भएर पाठेघर निकाल्नु पर्यो भने के हालत होला ? यसले उनको स्वास्थ्यमा मात्र होइन, विवाहपछि दाम्पत्य जीवनमैअसर पर्न सक्छ ।
यौन सम्पर्क नैतिकता,अनैतिकताको विषय होइन । तर किशोरीले आफ्नो स्वास्थ्य ख्याल राखेर यौन सम्पर्क नगरेकै ठिक हुन्छ । प्रेम गर्नु नराम्रो होइन । यसले जीवनमा ऊर्जा भर्नुपर्छ, जीवनलाई अघि बढाउन उत्साह दिनुपर्छ । जीवन खतम पार्न प्रेम गरिनुहुन्न । प्रेम एक जिम्मेवारी पनि हो । किशोरीले आफ्नो प्रेमी वा साथीलाई यो कुरा बुझाउन सक्नुपर्छ ।
